13.09.2022
Sayı : 2022/428-01-97
Konu: Promosyon güncellemeleri hak.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU BAŞKANLIĞI’NA(OMBUDSMANLIK)
BAŞVURAN : Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası
adına Erdal BOZKURT (Genel Başkan)
BAŞVURUYA
KONU İDARELER : Türkiye’de faaliyet gösteren Özel ve Kamu Bankaları.
BAŞVURU
KONUSU : Promosyon güncellemeleri hakkında.
İDDİA VE TALEPLERİMİZ: Sendikamız; 4688 sayılı Kanunu’nun 5. Maddesinde yer alan “Yerel Yönetim Hizmetleri” hizmet kolunda faaliyet gösteren, Belediyeler ve İl Özel İdareleri bünyesinde görev yapan Kamu Çalışanlarının örgütlü sendikası olup, anılan Kanunun ve Sendika Tüzüğünün “Sendikanın “Amaçları” başlıklı 2. maddesinde yer alan “üyelerinin daha ileri ekonomik, demokratik, hukuksal ve sosyal hak ve çıkarlarını koruyup geliştirmeyi amaçlar” şeklindeki düzenlemesine istinaden; belediye ve il özel idareleri bünyesinde görev yapan üyelerimizin adına banka promosyonlarında yeniden değerleme yapılarak, en azından enflasyon farkı oranında ek promosyon ödemesi yapılmasının sağlanması yönünde tavsiye kararı verilmesi talebiyle başvurma zorunluluğunuz doğmuştur. Şöyle ki;
Yukarıda belirttiğimiz kurum personelleri adına ilgili idare tarafından banka promosyon ihalesi yapılarak ‘Kurum Maaş Ödeme Protokolü’ imzalanmış ve bu protokol gereğince belediye personellerine banka maaş promosyon ödemesi yapılmıştır.
Ancak yapılan maaş ödeme protokolleri, uzun süreli olarak yapıldığından ve maaş ödeme protokolünün yürürlüğe girdiği tarihte promosyon ödemeleri yapıldığından ülkemizin ekonomik koşulları ve artan yüksek enflasyon oranları karşısında, alınan promosyon ödemeleri oldukça yetersiz kalmıştır.
Her gün artarak devam eden ekonomik kriz, temel tüketim maddelerine gelen zamlar çalışanların ücretlerindeki erime yaşamı daha da çekilmez bir hale getirmektedir. Kaldı ki, üyelerimizin gelirlerindeki bu erime sadece maaşlarında değil diğer mali haklarında da yaşanmaktadır.
Bilindiği üzere söz konusu bu mali hakların bir tanesi de bankaların maaş ödenmesine aracılık etmesi karşılığında ilgili kurumlarla bankalar arasında geçmişte imzalanmış maaş ödemesi sözleşmelerine dayalı olarak verilen promosyon ödemeleridir.
Bankaların çalışanların maaşlarını ödenmesine aracılık etmesi nedeniyle çalışanlara promosyon ödemesinde bulunması bankaların emekçilere karşılıksız bir ödemesi değil ilgili aracılık hizmetinden kaynaklı elde ettikleri yüksek kazançların eksik bir karşılığıdır. Ülkemizdeki yasal mevzuat nedeniyle özel ve kamusal tüm kurumlar çalışanlarına ücretlerini bankalar aracılığıyla ödemektedir. Kurumlar ödeme öncesinde bütün çalışanlarının maaşlarını ilgili bankaya yatırmakta, toplu olarak yatırılan bu meblağlar birkaç gün hatta bazen 1 hafta 10 gün ilgili bankanın hesabında kalmakta ve banka maaş ödeme gününde yatırılan toplu parayı çalışanların yine aynı bankadaki hesaplarına dağıtmaktadır. Maaşların toplu olarak bankaya yatırıldığı gün ile bunun kişilerin hesaplarına aktarılması arasındaki günlerde banka söz konusu bu parayı değerlendirmekte, bundan hatırı sayılır karlar elde etmektedir. Yine maaşlarını almak için çalışanların ilgili bankanın müşteri olması nedeniyle de bankalar ekstra kazançlar elde etmektedir.
Bundan iki yıl önce imzalanan banka promosyon sözleşmelerinde dikkate alınan toplam maaş miktarları, maaşların sadece enflasyon düzeyinde artışından kaynaklı bile parasal olarak iki-üç katına çıktığı dikkate alındığında; bankaların bundan iki sene önce bir defaya mahsus ödediği promosyon ödemesinin emekçilerin maaşlarını değerlendirerek elde ettiği güncel karların yanında devede kulak bile kalmadığı ortadadır.
Hele ki söz konusu maaşların bankalara toplu olarak maaş ödemesinden günler önce yatırılması ve bankaların bunları gerek günlük tahvil, repo, fon vb. bankacılık araçlarıyla gerekse döviz kuru hareketlerini kullanarak değerlendirdiği düşünüldüğünde bankaların biz emekçilerin maaşları üzerinden ne kadar yüksek kazançlar elde ettiği görülmektedir.
Bir çok belediyede yakın tarihi imzalanan banka promosyon sözleşmeleriyle çalışanlara 25 bin – 35 bin arasında ödeme yapılıp, iki-üç sene önce imzalanmış promosyon sözleşmelerinde bu rakamların en fazla %10’u düzeyinde kalması bile emekçiler yaşadığını reel kaybı gözler önüne sermektedir.
Sendikamız geçtiğimiz günlerde, emekçilerin bu kez de bankacılık sistemi üzerinden yoksullaştırılması anlamına gelen bu haksız ve adaletsiz maaş promosyon sözleşmelerinin güncel resmi enflasyon rakamları çerçevesinde güncellenmesi için çalıştığımız kurumlar üzerinden ilgili bankalara başvurularda bulundu. Ancak bankalar bu başvurularımıza cevaben bırakın bu sözleşmeleri güncellemeyi, sözleşmelerin iptali ve değişimi halinde ödenmesi gereken ağır cezaları belirterek, kurumları ve çalışanları zor durumda bırakmaktadırlar.
Bu nedenlerle tarafınıza başvurma zorunluluğumuz doğmuştur.
AÇIKLAMALARIMIZ: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında; “Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.”, “Mülkiyet hakkı” başlıklı 35 inci maddesinde; “Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.”, “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “…Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler…”,. “Yargı yolu” 125 inci maddesinin yedinci fıkrasında; “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür”, 14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aylığın Ödeme Zamanı ve Esasları” başlıklı 164 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında; “Üçüncü fıkra kapsamına giren personelin her türlü özlük haklarının ve tahakkuk işlemlerinin belli merkezlerden yapılabilmesi ve ödemelerin bankacılık sistemi aracılığı ile gerçekleştirilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya Maliye Bakanlığı yetkilidir”, Bankalar tarafından sunulan ek mali imkânların tasarrufuna ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşlarında uygulama birliğinin sağlanması amacıyla 20/07/2007 tarihli ve 26588 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2007/21 nolu Başbakanlık Genelgesinin 4 üncü maddesi, 10/08/2010 tarihli ve 27668 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2010/17 nolu Başbakanlık Genelgesi ile değiştirilerek, “Banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamı personele dağıtılacaktır.” Genelgenin 5 inci maddesi de 05/08/2008 tarihli ve 26958 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/18 nolu Başbakanlık Genelgesi ile değiştirilerek “Dağıtılacak promosyonlar, ilgili banka tarafından personel adına açılan hesaba aktarılmak suretiyle ödenecektir.. Genelgenin 7 nci maddesinde ise; “Genelge çerçevesinde yapılacak uygulamalar kurum personelinin rahatlıkla bilgi edinebileceği şekilde ilan panoları ve internet siteleri yoluyla ilan edilecek, aleniyet ilkesine titizlikle riayet edilecektir”, 17/07/2012 tarihli ve 28356 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Muhasebat Genel Müdürlüğünün 34 Sıra No lu Genel Tebliğinin “Tanımlar” başlıklı 3. Maddesinde, “b) Aylık: Kamu idarelerinde çalışan kamu görevlileri ile işçilere mevzuatı uyarınca mali haklar ile sosyal hak ve yardımlar kapsamında yapılan aylık ve ücret ödemelerini,… ifade eder.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
SONUÇ VE İSTEM : Kamu görevlilerinin aylık ve diğer özlük hakları, bankalar ile ilgili kamu görevlisinin çalıştığı kurum arasında yapılan sözleşme ve protokoller çerçevesinde bankalar aracılığıyla ödenmekte, bankalar ise bu ödemelerden gelir elde etmektedirler. Bu gelirin karşılığı olarak bankalar tarafından ilgili kurumlara promosyon adı altında mali imkanlar sunulmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarının promosyon ödemelerini ne miktarda ve ne kadar sürede yapacaklarına ilişkin sınırlayıcı hüküm bulunmamakta, ilgili kurumların kendi öznel şartlarını değerlendirerek bu ödemeyi yapmaları hususunda geniş bir takdir sahası oluşturulmuştur. Ancak yapılan maaş ödeme protokolleri, uzun süreli olarak yapıldığından ve maaş ödeme protokolünün yürürlüğe girdiği tarihte promosyon ödemeleri yapıldığından ülkemizin ekonomik koşulları ve artan yüksek enflasyon oranları karşısında, alınan promosyon ödemeleri oldukça yetersiz kalmıştır. Bu nedenlerle promosyon ödemelerinin güncel enflasyon rakamları çerçevesinde güncellenmeleri konusunda uygun çözümlerin üretilmesi gerektiği, aksi halde hukuka ve hakkaniyete uygunluktan söz edilemeyeceği kanaati ile şikayetimizin kabulü ile Başkanlığınız aracılığı ile bu konuya ilişkin tavsiye kararı verilmesini saygı ile arz ve talep ederiz.
GENEL BAŞKAN
ERDAL BOZKURT
Yazacağınız yorumlar kontrol edildikten sonra onaylanmaktadır.
